Werkend aan een oeuvre over reizen en onderweg zijn, was Jolanda Meulendijks al neergestreken in Berlijn. In het atelier van de in 2013 overleden kunstenaar Albrecht Genin. Het werk van Genin is mij onbekend moet ik eerlijk toegeven. Maar het blijkt dat ik het vind naast de deur bij Galerie De Vis in Harlingen. De schilderijen en grafiek maken nieuwsgierig en het ontdekte werk smaakt naar meer. Figuren die dansen in de wind, daarbij vallen mij geschiedenissen van lang voor de jaartelling in. Genin heeft mensvormen versimpeld tot de essentie. Ze staan in zijn kunst op het grondvlak van de historie. Terug naar de wortels van het menszijn, zo zoals het ooit door de schepper is bedoeld. In die sfeer van herinnering en met de emotie van nagelaten landkaarten, een verzameling pure pigmenten en grote kwasten is Meulendijks aan het werk gegaan. Aan de hand van de rondzwervingen van de mythische Odysseus, opgetekend door Homerus in zijn Odyssee – het boek is onderdeel van haar reisassortiment, is Jolanda in gedachten op reis gegaan. Fysiek had haar reis Berlijn als einddoel, het voormalige atelier van Genin, maar geestelijk gaat het elke kant die maar denkbaar is op – kent de wereld geen grenzen. Op het snijvlak van zenit en nadir bevindt Meulendijks zich en maakt haar inspiratie tot kunst.
Maar dan is er ineens dat virus en die lockdown. Jolanda Meulendijks komt ongewild vast te zitten in Berlijn, althans langer dan gepland. Ze moet meer binnen blijven dan dat ze buiten mag zijn. Met de Odyssee onder het hoofdkussen gaat ze op reis in het atelier. Maar ook stapt ze in de spaarzame momenten dat dit mag de straat op en vindt er kartonnen in containers langs de weg en snuisterijen op de markt. Zaken die er eigenlijk in het dagelijks leven niet meer toe doen. Met dat materiaal is ze in opdracht verder gegaan met haar bevrijdende werk. Want op uitnodiging van Livingstone Gallery Den Haag verblijft ze dan drie maanden in de Duitse stad.
Daar knoopt het lot dus een aantal aan vast. Er zijn vreemde figuren en eigenaardige vormen ontstaan. Schijngestalten, ze doen ergens aan denken; een bekende vorm of een alledaags voorwerp. Maar ze zijn niets en lijken nergens op. De gestalten leiden een eigen leven, geven ruimte aan de fantasie.Het zijn ruimtelijke hersenschimmen en driedimensionale geestverschijningen. Ze melden zich wanneer ik de ogen sluit en lustig aan een dagdroom begin. Felle kleuren, geen schemerige tinten. De voorstellingen dienen zich scherp en vastomlijnd aan. In de omgeving die is verlaten, doordat de dood de kunstenaar naar gene zijde stuurde, grijpt Meulendijks terug naar wat was. Zonder dat wás, kan er geen ís zijn, en zeker geen dán. Ze gaat onderweg in de geest van het atelier, de werkruimte waarin ze op dat moment is. De landkaarten dienen als materiaal en onderwerp. De bladen uit de oude atlassen worden gescheurd, verknipt en vinden welhaast onherkenbaar zichzelf terug in de werkstukken van deze “wereldreiziger”.
De geografische tekeningen zijn karakteristiek voor het op reis zijn. Aan de hand daarvan kan de reiziger zien waar hij zich bevindt en welke route te volgen om elders te zijn. In een mythologisch aandoende vormgeving is de kunstenaar onderweg. Van Troje naar Ithaka. Van daar naar hier. Niet per auto, trein of boot maar in gedachten. In vogelvlucht zweeft ze, ziet de plattegronden van de omgevingen. Maar voelt zich een schipbreukeling, is aangespoeld in haar eigen psyche. En met de denkbeelden die in afzondering vorm krijgen komt Meulendijks nu naar buiten in de openbaarheid. Eerst is er de kleine uitgave Lockdown in Berlin, waarin de figuren en installaties een eerste beeld hebben. Nu is er de expositie tot 29 augustus in Den Haag, waarvoor de vormen groeiden en tot volwassenheid zijn gekomen.
Jurjen K. van der Hoek, 2020
Online-recensie over Lockdown in Berlin, publicatie van Jolanda Meulendijks, n.a.v. haar artist in residence in LivingstoneProjects Berlin, voorjaar 2020 in Berlijn.
Lockdown Berlin; Past, Present and Future
Expositie met werk van Jolanda Meulendijks, Ingrid Simons en Harry Markusse; Livingstone Gallery Den Haag; t/m 29 augustus 2020.